原産地の北アメリカでは、紀元前から食用として利用されてきました。現在では世界中で食用、薬用、観賞用の他、試験段階ですがバイオディーゼル燃料の原料として栽培されています。北海道では北竜町や大空町のヒマワリ畑が有名です。

和名 ヒマワリ(向日葵)、ヒュウガアオイ(向日葵)、ニチリンソウ(日輪草)、ヒグルマ(日車)、ヒグルマソウ(日車草)、ヒマワリソウ(日回り草)、ゲイヨウカ(迎陽花)、テンジクアオイ(天竺葵)、ボウジツレン(望日蓮)、テンガイバナ(天蓋花)、ショウジツキ(照日葵)、サイバンキ(西蕃葵)、シュウテンカ(羞天花)、サンフラワー、ソレイユ

英語名 common sunflower, sunflower

学名
Helianthus annuus L.
Helianthus annuus var. apicalis Cockerell
Helianthus annuus var. aridus Cockerell
Helianthus annuus var. basalis Cockerell
Helianthus annuus var. chrysanthemoides Cockerell
Helianthus annuus var. convolutus Cockerell
Helianthus annuus var. coronatus Cockerell
Helianthus annuus var. dilutus Cockerell
Helianthus annuus f. fallax B.Boivin
Helianthus annuus var. flavobasis Cockerell
Helianthus annuus var. indicus (L.) DC.
Helianthus annuus mut. inornatus Cockerell
Helianthus annuus ssp. jaegeri (Heiser) Heiser
Helianthus annuus var. latibasis Cockerell
Helianthus annuus var. lenticularis (Douglas ex Lindl.) Steyerm.
Helianthus annuus lenticularis (Douglas ex Lindl.) Cockerell
Helianthus annuus f. lenticularis (Douglas ex Lindl.) B.Boivin
Helianthus annuus ssp. lenticularis (Douglas ex Lindl.) Cockerell
Helianthus annuus var. macrocarpus (DC.) Cockerell
Helianthus annuus var. niger Cockerell
Helianthus annuus var. pallescens Cockerell
Helianthus annuus var. passiflora Cockerell
Helianthus annuus var. primulinus Cockerell
Helianthus annuus var. pumilus DC.
Helianthus annuus var. reversus Cockerell
Helianthus annuus var. revolutus Cockerell
Helianthus annuus var. ruberrimus Cockerell
Helianthus annuus var. selene Cockerell
Helianthus annuus var. semivinosus Cockerell
Helianthus annuus f. silvester Thell.
Helianthus annuus var. texanus (Heiser) Shinners
Helianthus annuus ssp. texanus Heiser
Helianthus annuus var. tortuosus Cockerell
Helianthus annuus var. trizonatus Cockerell
Helianthus annuus var. vinosissimus Cockerell
Helianthus annuus var. vinosus Cockerell
Helianthus aridus Rydb.
Helianthus erythrocarpus Bartl.
Helianthus grandiflorus Wender. ex Steud.
Helianthus indicus L.
Helianthus jaegeri Heiser
Helianthus lenticularis Douglas ex Lindl.
Helianthus lindheimerianus Scheele
Helianthus macrocarpus DC.
Helianthus ovatus Lehm.
Helianthus petiolaris DC.
Helianthus platycephalus Cass.
Helianthus pumilus Pers.
Helianthus ultiflorus L.

観察難易度 ★★☆☆☆

分類
門  :被子植物門
無階級:真正双子葉類
無階級:コア真正双子葉類
無階級:キク類
無階級:真正キク類II(キキョウ類)
目  :キク目
科  :キク科
亜科 :キク亜科
属  :ヒマワリ属
種  :ヒマワリ

分布 原産地は北アメリカ南西部。世界中に広く帰化している。

生育環境 日当たりの良い環境を好む。花壇に植えられる。道端で野生化していることがある。

生活環 一年草。

全体の特徴 高さ30~300cm。全草に剛毛が密生する。

 直立する。あまり分枝しない。剛毛が密生する。

 互生。葉身は長楕円形、長さ12~30cm。先は尖る。鋸歯縁。剛毛が密生する。

 頭状花序。花序の径は9~30cm。筒状花と舌状花がある。舌状花の花弁は黄色、オレンジ、赤色等がある。蕾は太陽の方角を向く。花期は7~9月。

果実 痩果。黒色、または白黒の縞模様。

種子 —

見分けのポイント —

成分
リノール酸:種子に含まれる。必須脂肪酸のひとつ。
ビタミンE:種子に含まれる。抗酸化作用がある。

用途 花は観賞用。果実は食用、油の原料、薬用。ハムスターや鳥のエサ。

法規制等
環境省レッドデータブック2014(環境省):なし
北海道レッドデータブック2001(北海道):なし
世界の侵略的外来種ワースト100(国際自然保護連合):なし
日本の侵略的外来種ワースト100(日本生態学会):なし
外来生物法(日本):なし
生態系被害防止外来種リスト(環境省):なし
北海道ブルーリスト2010(北海道):カテゴリーB

写真はクリックで拡大できます。